İş Sağlığı ve Güvenliğinde Radyasyondan Korunmanın Yeri ve Önemi

Calistay Program Kitapcigi 2014-Antalya

ÇSGB-NURDAN KILIÇ

RADKOR GÖNÜL BUYAN

SB-THSK RAHİME KAÇMAZ

Eczacıbaşı MONROL AYFER AKİT

RİSKMED MAHMUT ÇANDIR

ANKARA ÜNİV DOĞAN BOR

AKDENİZ ÜNIV MEHTAP TÜRKAY

ISAG LEVENT KAVLAK

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE
RADYASYONDAN KORUNMANIN YERİ VE ÖNEMİ
ÇALIŞTAYI
SONUÇ BİLDİRGESİ

11.Ekim.2014 Antalya

Radyasyondan Korunma Uzmanları Derneği (RADKOR), Akdeniz Üniversitesi Fizik Bölümü, Akdeniz Üniversitesi Nükleer Bilimler Uygulama ve Araştırma Merkezi (NUBA) ve İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri Derneği (ISAG) işbirliği ile düzenlenen ve RADKOR Antalya İl Temsilciliği tarafından gerçekleştirilen “İş Sağlığı ve Güvenliğinde Radyasyondan Korunmanın Yeri ve Önemi” konulu  çalıştayımız, 11.Ekim.2014 tarihinde Akdeniz Üniversitesi Olbia Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB), Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (THSK), Ankara ve Akdeniz Üniversitesi’nin Fizik/Fizik Mühendisliği ve Halk Sağlığı Öğretim üyeleri, RADKOR, ISAG yetkilileri ile İSG uzman eğitimi veren kuruluşların ve izotop üretim tesisi yetkililerinin bilgi ve deneyimlerinin paylaşıldığı toplantıya; radyasyondan korunma uzmanları, radyasyondan korunma sorumluları, radyolog hekimler, işyeri hekimleri, ISG uzmanları, medikal fizik uzmanları, yetkili ISG ve RKS eğitim kuruluşları, radyasyon uygulamaları yapılan yerlerde görev yapan radyasyon çalışanları, akademisyen fizikçiler ve fen bilimler öğrencilerinden yoğun katılım olmuştur.

Çalıştayda; çalışanların iş sağlığı ve güvenliği yönünden, son yıllarda ÇSGB tarafından yapılan çalışmalar sonucunda Avrupa Birliği (AB) Direktifleri doğrultusunda hazırlanan mevzuat ile radyasyon güvenliği konusunda Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun ve Sağlık Bakanlığı’nın ilgili mevzuatları, uygulamaları ve yaşanan sıkıntılar tartışılmıştır.

     Toplantının en önemli sonucu; mevzuatların uygulanmasında yaşanan sıkıntılar, nedenleri ve aşılması için yapılması gerekenler konusunda ortaya konulan görüşler olmuştur.

Konusunun uzmanları, akademisyen konuşmacılar ve uygulayıcılarla birlikte yapılan değerlendirmeler sonucunda; 26 000 radyasyon kaynağının bulunduğu tıp, sanayi, araştırma, gıda, tarım ve hayvancılık sektöründeki yoğun kullanımından kaynaklanan uygulamaya yönelik ihtiyaçların iyileştirilmesi yönünde ilgili kurum ve kuruluşlara sunulmak üzere hazırlanan sonuç bildirgesi aşağıda sunulmaktadır.

1. Ülkemizde      son yıllarda İş Sağlığı ve Güvenliği   alanında      yapılan mevzuat çalışmaları ile çalışanların sağlık ve güvenlikleri konusu      büyük   oranda yasal zemine oturtulmuş olsa da,      mevzuatın uygulanmasında ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır. Mevzuat      uygulamalarındaki sıkıntıların aşılması için ulusal Mevzuatın;  meslek tanımları, kavramlar ve      standartları yönüyle kurum içi ve kurumlar   arasındaki      eşgüdümü sağlanmalı, mevzuat çelişkileri giderilmelidir.
2. İSG      profesyonellerinin sürdürülmekte olan eğitimlerinde, nitelik açısından      ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır. Eğitimlerde, özellikle devamsızlık ve      pratik uygulamalara yönelik aksaklıkların giderilmesi için ivedi      düzenlemeler yapılmalıdır.
3. İş      sağlığı ve güvenliği uzmanlarının ve iş yeri   hekimlerinin      formal eğitimleri kapsamında, radyasyondan korunma ve güvenlik konusunda      oryantasyon eğitimi sağlanmalıdır. Bu eğitimler; iş sağlığı ve güvenliği      profesyonellerinin kendi güvenlikleri ile ilgili bilgilerle birlikte      radyasyondan korunma uzmanları ve radyasyondan korunma komiteleri ile      ortak çalışmalar yapılmasını sağlayacak bilgileri   içermelidir.
4. İş      Sağlığı   ve Güvenliği Uzmanlığı (İSG) ve      Radyasyondan Korunma Uzmanlığı (RKU)   tamamen      farklı uzmanlık alanlarıdır. İSG uzmanından RKU’nın yetki ve   sorumlulukları      beklenmemelidir. Bu hususa, ilgili mevzuatlarda açık   şekilde      yer verilmelidir.
5. Uluslararası      Atom Enerji Kurumu’nun (IAEA’nın) radyasyondan korunmada temel güvenlik   standartları      konusunda 2014 yılında yayınlanan “IAEA Safety Series GSR Part 3” esasları      doğrultusunda hazırlanan AB’nin 2013/59/EURATOM Direktifinde “Radyasyondan      Korunma Uzmanı” açıklıkla tanımlanmıştır. RKU tanımı, yetki   ve      sorumlulukları Avrupa Komisyonu tarafından belirtildiği şekilde ulusal   mevzuatımızda      yer almalıdır.
6. Radyasyondan        Korunma Uzmanı yetiştirmek için      Üniversitelerin Fizik, Fizik Mühendisliği   ve      Nükleer Mühendislik lisans programı mezunları için lisansüstü akademik   eğitim      programları açılmalıdır.
7. Radyasyondan      Korunma alanında Uzman Danışmanlığı için Türkiye Atom Enerji Kurumu (TAEK)      tarafından yetkilendirilmiş Özel/Resmi   Radyasyondan      Korunma Danışma Birimleri kurulmalıdır. Bu birimler, Ortak Sağlık      Güvenlik Birimlerine (OSGB’lere), kurum ve kuruluşlara radyasyondan      korunma danışmanlığı yapabilecek,   kuruluşa özgü radyasyondan korunma      programı hazırlayabilecek nitelikte insan gücüne ve cihaz altyapısına      sahip olmalıdır.
8. TAEK      mevzuatının sanayi ve sağlık alanındaki uygulamalarının mevzuata      uygunluğunun ve sürekliliğinin sağlanabilmesi için ilgili Bakanlıklar      bünyesinde radyasyon güvenliği birimleri kurulmalı, radyasyon      uygulamalarının yapıldığı yerlerin merkezi denetimleri bu   birimler      tarafından yapılmalıdır.
9. Radyasyondan      Korunma Sorumlusu (RKS) konusundaki karmaşaya son verilmelidir. Çeşitli      branş hekimlerinin RKS olarak atanması gibi hekimlere ciddi cezai      yükümlülük getirebilecek uygulamalara son verilmelidir. Radyasyondan      korunma sorumluluğu; radyasyon alanlarının sınıflandırılması, iş yeri      programlarına uygun işyeri ölçümlerinin   yapılması,      sonuçların değerlendirilmesi, cihaz ve/veya radyoaktif kaynağın kategorisine      uygun risklerin belirlenerek kaza ve tehlike durumu   planlarına      uygun düzenlemelerin yapılması, tatbikatların yapılması, kişi, kaynak ve      kaza kayıtlarının tutulması gibi mevzuatta belirtilen tüm kriterleri   fiilen      yerine getirecek, radyasyondan korunma programını etkin      şekilde uygulayacak yeterli altyapısı olan kişilere      verilmelidir.
10. Başta, düzenleme      kuruluşu (TAEK) olmak üzere bu konuda yetkili ve yetki verilecek kurum ve      kuruluşlarda radyasyondan korunma konusunda nitelikli uzman istihdamına      gerekli hassasiyet gösterilmelidir. Radyasyondan korunma ile ilgili      yetki ve sorumluluk taşıyan personelin formal ve sürekli eğitimi      sağlanmalıdır.
11. Radyasyon      kaynaklarının kullanıldığı işyerlerindeki tüm çalışanların formal ve      sürekli radyasyondan korunma eğitimleri sağlanmalıdır. Ayrıca, kanun      yapıcılar, yöneticiler, basın mensupları, ilk ve orta öğrenim eğiticileri      için radyasyon güvenliği kültürünün   güçlendirilmesine      yönelik eğitim programları hazırlanmalıdır.
12. Ulusal      ve bölgesel eğitimlerin verildiği, mevcut eğitimleri akredite edebilecek      nitelikte, tercihen bir üniversite bünyesinde “Bölgesel Eğitim      Merkezi”   kurulması çalışmaları başlatılmalıdır.
13. AB direktifleri      ve IAEA dokümanlarında yer almakta olduğu gibi mevzuat hazırlıklarına      sivil toplumun aktif ve etkin katılımı sağlanmalıdır.
14. İyonlaştırıcı      radyasyon yayan cihazların kalite kontrolü ve bakım onarımları Avrupa      Birliği kriterlerine uyumlu hale getirilmelidir.

Bu çalışmaların gerçekleştirilmesi için ilgili bakanlıklar, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, sağlık, sanayi, araştırma v.b. alanlardan uygulayıcıların yer aldığı çalışma grupları oluşturularak, kısa, orta ve uzun vadeli programlar hazırlanmalıdır.

Toplum ve Çalışanların Radyasyondan Korunması ve Güvenliği yönünden büyük önem taşıyan konuyu kamuoyunun bilgi ve değerlendirmelerine sunarız.