İş Sağlığı ve Güvenliğinde Radyasyondan Korunmanın Yeri ve Önemi

Derneğimiz tarafından düzenlenen ve RADKOR Antalya İl Temsilciliğimiz, AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ve ISAG işbirliği ile 11 Ekim 2014 de Antalya’da, Akdeniz Üniversitesi Olbia Kültür Merkezi’nde ” İş Sağlığı ve Güvenliğinde Radyasyondan Korunmanın Yeri ve Önemi” konulu Çalıştay başarıyla gerçekleştirilmiştir.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE
RADYASYONDAN KORUNMANIN YERİ VE ÖNEMİ
ÇALIŞTAYI
SONUÇ BİLDİRGESİ

11.Ekim.2014 Antalya

Radyasyondan Korunma Uzmanları Derneği (RADKOR), Akdeniz Üniversitesi Fizik Bölümü, Akdeniz Üniversitesi Nükleer Bilimler Uygulama ve Araştırma Merkezi (NUBA) ve İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri Derneği (ISAG) işbirliği ile düzenlenen ve RADKOR Antalya İl Temsilciliği tarafından gerçekleştirilen “İş Sağlığı ve Güvenliğinde Radyasyondan Korunmanın Yeri ve Önemi” konulu çalıştayımız, 11.Ekim.2014 tarihinde Akdeniz Üniversitesi Olbia Kültür Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB), Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (THSK), Ankara ve Akdeniz Üniversitesi’nin Fizik/Fizik Mühendisliği ve Halk Sağlığı Öğretim üyeleri, RADKOR, ISAG yetkilileri ile İSG uzman eğitimi veren kuruluşların ve izotop üretim tesisi yetkililerinin bilgi ve deneyimlerinin paylaşıldığı toplantıya; radyasyondan korunma uzmanları, radyasyondan korunma sorumluları, radyolog hekimler, işyeri hekimleri, ISG uzmanları, medikal fizik uzmanları, yetkili ISG ve RKS eğitim kuruluşları, radyasyon uygulamaları yapılan yerlerde görev yapan radyasyon çalışanları, akademisyen fizikçiler ve fen bilimler öğrencilerinden yoğun katılım olmuştur.

Çalıştayda; çalışanların iş sağlığı ve güvenliği yönünden, son yıllarda ÇSGB tarafından yapılan çalışmalar sonucunda Avrupa Birliği (AB) Direktifleri doğrultusunda hazırlanan mevzuat ile radyasyon güvenliği konusunda Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun ve Sağlık Bakanlığı’nın ilgili mevzuatları, uygulamaları ve yaşanan sıkıntılar tartışılmıştır.

Toplantının en önemli sonucu; mevzuatların uygulanmasında yaşanan sıkıntılar, nedenleri ve aşılması için yapılması gerekenler konusunda ortaya konulan görüşler olmuştur.

Konusunun uzmanları, akademisyen konuşmacılar ve uygulayıcılarla birlikte yapılan değerlendirmeler sonucunda; 26 000 radyasyon kaynağının bulunduğu tıp, sanayi, araştırma, gıda, tarım ve hayvancılık sektöründeki yoğun kullanımından kaynaklanan uygulamaya yönelik ihtiyaçların iyileştirilmesi yönünde ilgili kurum ve kuruluşlara sunulmak üzere hazırlanan sonuç bildirgesi aşağıda sunulmaktadır.

Ülkemizde son yıllarda İş Sağlığı ve Güvenliği alanında yapılan mevzuat çalışmaları ile çalışanların sağlık ve güvenlikleri konusu büyük oranda yasal zemine oturtulmuş olsa da, mevzuatın uygulanmasında ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır. Mevzuat uygulamalarındaki sıkıntıların aşılması için ulusal Mevzuatın; meslek tanımları, kavramlar ve standartları yönüyle kurum içi ve kurumlar arasındaki eşgüdümü sağlanmalı, mevzuat çelişkileri giderilmelidir.
İSG profesyonellerinin sürdürülmekte olan eğitimlerinde, nitelik açısından ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır. Eğitimlerde, özellikle devamsızlık ve pratik uygulamalara yönelik aksaklıkların giderilmesi için ivedi düzenlemeler yapılmalıdır.
İş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının ve iş yeri hekimlerinin formal eğitimleri kapsamında, radyasyondan korunma ve güvenlik konusunda oryantasyon eğitimi sağlanmalıdır. Bu eğitimler; iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin kendi güvenlikleri ile ilgili bilgilerle birlikte radyasyondan korunma uzmanları ve radyasyondan korunma komiteleri ile ortak çalışmalar yapılmasını sağlayacak bilgileri içermelidir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlığı (İSG) ve Radyasyondan Korunma Uzmanlığı (RKU) tamamen farklı uzmanlık alanlarıdır. İSG uzmanından RKU’nın yetki ve sorumlulukları beklenmemelidir. Bu hususa, ilgili mevzuatlarda açık şekilde yer verilmelidir.
Uluslararası Atom Enerji Kurumu’nun (IAEA’nın) radyasyondan korunmada temel güvenlik standartları konusunda 2014 yılında yayınlanan “IAEA Safety Series GSR Part 3” esasları doğrultusunda hazırlanan AB’nin 2013/59/EURATOM Direktifinde “Radyasyondan Korunma Uzmanı” açıklıkla tanımlanmıştır. RKU tanımı, yetki ve sorumlulukları Avrupa Komisyonu tarafından belirtildiği şekilde ulusal mevzuatımızda yer almalıdır.
Radyasyondan Korunma Uzmanı yetiştirmek için Üniversitelerin Fizik, Fizik Mühendisliği ve Nükleer Mühendislik lisans programı mezunları için lisansüstü akademik eğitim programları açılmalıdır.
Radyasyondan Korunma alanında Uzman Danışmanlığı için Türkiye Atom Enerji Kurumu (TAEK) tarafından yetkilendirilmiş Özel/Resmi Radyasyondan Korunma Danışma Birimleri kurulmalıdır. Bu birimler, Ortak Sağlık Güvenlik Birimlerine (OSGB’lere), kurum ve kuruluşlara radyasyondan korunma danışmanlığı yapabilecek, kuruluşa özgü radyasyondan korunma programı hazırlayabilecek nitelikte insan gücüne ve cihaz altyapısına sahip olmalıdır.
TAEK mevzuatının sanayi ve sağlık alanındaki uygulamalarının mevzuata uygunluğunun ve sürekliliğinin sağlanabilmesi için ilgili Bakanlıklar bünyesinde radyasyon güvenliği birimleri kurulmalı, radyasyon uygulamalarının yapıldığı yerlerin merkezi denetimleri bu birimler tarafından yapılmalıdır.
Radyasyondan Korunma Sorumlusu (RKS) konusundaki karmaşaya son verilmelidir. Çeşitli branş hekimlerinin RKS olarak atanması gibi hekimlere ciddi cezai yükümlülük getirebilecek uygulamalara son verilmelidir. Radyasyondan korunma sorumluluğu; radyasyon alanlarının sınıflandırılması, iş yeri programlarına uygun işyeri ölçümlerinin yapılması, sonuçların değerlendirilmesi, cihaz ve/veya radyoaktif kaynağın kategorisine uygun risklerin belirlenerek kaza ve tehlike durumu planlarına uygun düzenlemelerin yapılması, tatbikatların yapılması, kişi, kaynak ve kaza kayıtlarının tutulması gibi mevzuatta belirtilen tüm kriterleri fiilen yerine getirecek, radyasyondan korunma programını etkin şekilde uygulayacak yeterli altyapısı olan kişilere verilmelidir.
Başta, düzenleme kuruluşu (TAEK) olmak üzere bu konuda yetkili ve yetki verilecek kurum ve kuruluşlarda radyasyondan korunma konusunda nitelikli uzman istihdamına gerekli hassasiyet gösterilmelidir. Radyasyondan korunma ile ilgili yetki ve sorumluluk taşıyan personelin formal ve sürekli eğitimi sağlanmalıdır.
Radyasyon kaynaklarının kullanıldığı işyerlerindeki tüm çalışanların formal ve sürekli radyasyondan korunma eğitimleri sağlanmalıdır. Ayrıca, kanun yapıcılar, yöneticiler, basın mensupları, ilk ve orta öğrenim eğiticileri için radyasyon güvenliği kültürünün güçlendirilmesine yönelik eğitim programları hazırlanmalıdır.
Ulusal ve bölgesel eğitimlerin verildiği, mevcut eğitimleri akredite edebilecek nitelikte, tercihen bir üniversite bünyesinde “Bölgesel Eğitim Merkezi” kurulması çalışmaları başlatılmalıdır.
AB direktifleri ve IAEA dokümanlarında yer almakta olduğu gibi mevzuat hazırlıklarına sivil toplumun aktif ve etkin katılımı sağlanmalıdır.
İyonlaştırıcı radyasyon yayan cihazların kalite kontrolü ve bakım onarımları Avrupa Birliği kriterlerine uyumlu hale getirilmelidir.

Bu çalışmaların gerçekleştirilmesi için ilgili bakanlıklar, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, sağlık, sanayi, araştırma v.b. alanlardan uygulayıcıların yer aldığı çalışma grupları oluşturularak, kısa, orta ve uzun vadeli programlar hazırlanmalıdır.

Toplum ve Çalışanların Radyasyondan Korunması ve Güvenliği yönünden büyük önem taşıyan konuyu kamuoyunun bilgi ve değerlendirmelerine sunarız.